Stempelen op stof

Hoi! Ik ben Mente en ik loop twintig weken stage bij Karakterprints vanuit mijn opleiding Illustratie – Visuele Communicatie aan de kunstacademie Maastricht. Tijdens deze periode onderzoek ik wat je allemaal kunt doen met stempels, hoe je ze kunt maken, gebruiken en combineren binnen illustratie. Via deze blogs neem ik je graag mee in mijn onderzoek en experimenten rondom stempelen.

Stempelen kennen de meeste mensen van papier, maar je kunt er nog veel meer mee. Zo is het ook heel leuk om te stempelen op textiel. Denk aan een shirt, een tas of zelfs je eigen labels. Het werkt eigenlijk niet anders dan stempelen op papier, maar er zijn wel een paar dingen waar je rekening mee moet houden. In deze blog neem ik je mee in mijn proces, mét foto’s van hoe ik het zelf gedaan heb.

Wat heb je nodig

• Je stempel
  Voor textiel wordt een extra diepe stempel aangeraden. Textiel neemt namelijk meer inkt op, waardoor je bij een normale stempel afdrukken kunt krijgen van de uitgesneden delen. Hierdoor loopt je design soms dicht. Daarom is er speciaal een textielstempel ontwikkeld. Deze heeft extra dik rubber zodat de randen en uitgesneden achtergrond niet mee worden gestempeld.
  Zelf gebruik ik in deze blog een rubberen plaat die ik heb uitgesneden. Dit werkt hetzelfde als een stempel op maat gemaakt.
• Stuk textiel
  Het is aan te raden de stof voor het stempelen een beetje vochtig te maken. Maak hem niet te nat, want dan gaat de inkt uitlopen. Dep de stof na het natmaken helemaal droog met een handdoek. De stof moet bijna droog aanvoelen.
• Stempelkussen
  Voor textiel bestaan er speciale inktkussens van o.a. Versacraft en Ranger. Nadat de afdruk gefixeerd is met een strijkijzer, blijft de print goed tot ongeveer 30 graden in de wasmachine. Doordat deze inktkussens ook op papier en hout gebruikt kunnen worden, zijn ze voor meerdere doeleinden geschikt.

Hoe krijg je de perfecte afdruk?

Als je alles klaar hebt om te stempelen, hoe krijg je dan de mooiste afdruk? Zorg er in elk geval voor dat je op een vlakke ondergrond werkt. Maar er spelen meer factoren mee: de gekozen stof, de grootte van de stempel en natuurlijk jijzelf.

• De stof
  Ruwe stoffen geven, vergeleken met fijne stoffen, altijd een minder dekkende afdruk. Door de stof vooraf vochtig te maken, kun je wel de optimale druk zetten op de stof.

Hier naast zie je het verschil tussen een afdruk op een vochtig gemaakte stof (links) en een droge stof (rechts). De afdruk op de vochtige stof heeft een veel gelijkmatiger druk dan die op droge stof.

Let op!: de vochtige stof droogt nog, waardoor het resultaat later iets lichter wordt.

• De grootte van de stempel
  Hoe groter of massiever de stempel, hoe lastiger het wordt om een volledig dekkende afdruk te krijgen. Ook hierbij helpt het natmaken van de stof.

• De techniek
  Jijzelf hebt ook veel invloed op het resultaat. Hoe je de inkt aanbrengt en hoeveel druk je zet bij het stempelen maakt verschil. Ik adviseer om in plaats van de stempel in het inktkussen te drukken, het inktkussen voorzichtig op de stempel te deppen. Dit geeft een veel preciezere applicatie en voorkomt dat details dichtlopen.

Bij een kleine stempel is minder druk nodig dan bij een grote. Maak daarom altijd eerst een proefafdruk, bijvoorbeeld op papier, om de juiste druk te testen.

Tip: leg een stuk papier tussen de lagen stof om doordrukken van de inkt te voorkomen.

Zodra je de afdruk hebt gemaakt, laat de stof en inkt goed drogen. Wanneer alles helemaal droog is, ga je er met een strijkijzer overheen:

• via de binnenkant van de stof, of
• met een stuk bakpapier tussen de print en het strijkijzer.

Maak geen direct contact met de inkt, want dan kan deze uitlopen of aan je strijkijzer vastkleven.

Na het stempelen maak ik mijn stempel altijd schoon. Dit kan gewoon met een doekje, maar voor de lange termijn is het beter om een stempelreiniger te gebruiken, bijvoorbeeld StazOn Cleaner.

Inspiratie: Wat kun je allemaal doen met een stempel op stof?

Een grote stempel op een shirt drukken is altijd gaaf, maar er zijn nog veel meer mogelijkheden.

• Je kunt je eigen labels maken voor kleding. Handig om de kleren van de kinderen uit elkaar te houden, of om je bedrijfslogo erop te drukken. Dit kan direct in de nek van een shirt. Heb je een donkere stof? Dan kun je een licht stukje stof gebruiken, daar je stempel op zetten en dit vastmaken met de naaimachine of met zoomband.
• Je kunt met een kleine stempel ook een patroon maken. Bijvoorbeeld op een canvas tas of kleine stoffen tasjes, ideaal om producten of cadeautjes in te verpakken. Ook hier kun je natuurlijk je logo op stempelen.

Hoe stempel je op donkere stof?

Op donkere stof zijn er verschillende mogelijkheden:

• Je kunt een wit stempelkussen gebruiken. Deze komt echter niet wit uit, maar eerder grijs. Wanneer je de stof vooraf vochtig maakt, valt de afdruk beter op dan op droge stof.
• Voor de mooiste resultaten kun je beter werken met labels die je op de stof bevestigt. Ook patchwork is een goede optie (zie foto hiernaast). Dit werkt ook voor stoffen die lastig te bedrukken zijn, zoals wol.

Stempelen met bleek

Op donkere stof kun je ook stempelen met gewoon dikbleek. Belangrijk hierbij is dat je altijd een extra stukje stof hebt om mee te testen.

Je dept de stempel eerst in een dun laagje bleek en drukt hem daarna een keer af op een proeflap. Zo wordt de bleek gelijkmatig verdeeld en voorkom je dat er te veel op je stempel zit. Doe je dit niet, dan loopt je hele afdruk dicht. De bleeklaag moet je bijna niet kunnen zien op de stempel; juist dan krijg je een scherpe afdruk.

Hou er wel rekening mee dat de stof waarop je met bleek werkt minder lang meegaat. Dit geldt ook voor de stempel. Er is geen schade zichtbaar na een enkele keer bleken, maar ik kan niet garanderen dat dit op lange termijn ook zo blijft. Maak de stempel in ieder geval altijd goed schoon na gebruik.

Met een beetje oefenen kun je de leukste prints maken op textiel. Of je nu een shirt wilt bedrukken, je eigen labels maakt of een tas wilt versieren: stempelen maakt je creaties uniek en persoonlijk.